hassani.ir - هزل و طنز در شعر انوری ابیوردی

چه بگویم ؟ (حقوقی، ادبی و اجتماعی)

Hassani.ir Spined HTML

/> چه بگویم ؟ (حقوقی، ادبی و اجتماعی) چه بگویم؟ هزل و طنز در شعر انوری ابیوردی     هزل و طنز در شعر انوری ابیوردی نوشته و انتخاب : محمد مهدی حسنی   هر بلایی     کز آسمان آید  گرچه بر دیگری قضا باشد به زمین نارسیده می پرسد خانه انوری   کجا     باشد       اوحدالدین علی بن محمد انوری (متوفی 585 ھ. ق.) شاعر و استاد چکامه سرای قرن ششم هجری اهل ابیورد از مضافات خاوران طوس است. و گویا تخلّص انوری را بزرگان روزگار باو داده اند. زکریای قزوینی در آثار البلاد گوید"... شعر انوری در غایت زیبایی است و از آب روان تر ، و شعر او در زبان پارسی ، مانند شعر ابوالعتاهیه در زبان تازی است. "  و  جامی (درگذشته 898 ھ. ق.) او را پیامبر فارسی در چکامه سرایی شمرده است. و در بهارستان می خوانیم : " یکی از شعرا گفته است والحق گوهر انصاف سفته : در شعر سه تن پیامبرانند                                   هرچند که لانبیّ  بعدی اوصاف و قصیده و غزل را                               فردوسی و انوری و سعدی " آذر بیگدلی(متوفی 1195 ھ. ق.) بر این سه تن نظامی را افزوده و این چهار تن را "سلاطین جهان سخن" نامیده است و همو ( بنقل از مقدمه یوسف و زلیخای آذر،استاد مدرس رضوی، ص 118)  گفته است : " به زعم فقیر از عهد دولت آل سامان که اوستاد رودکی قانون شاعری ساز کرده الی الآن که یک هزار و یکصد و هشتاد هجریست چهار کس گوی فصاحت از همگان ربوده و هریک به مفتاح زبان قفل از گنجینه سخنوری گشوده و در این مدت مدید کسی نیامده که تواند لاف برابری با ایشان بزند . اول حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی، دوم شیخ نظامی قمی الاصل گنجویّ المسکن، سوم شیخ مصلح الدّین سعدی شیرازی، چهارم اوحدالدین انوری ابیوردی است .... و د رفن قصیده گویی مهارتش بیش از بیش است بلکه از آن سه در پیش. " . دکتر علی اصغر حلبی می گوید : " انوری استاد چکامه سرای و قطعه گویی است و در رباعی و غزل به پایه آن دو هنر دیگرش نمی رسد . و بر خلاف عقیده جمهور که قصاید او را بزرگ ترین هنر او می دانند به نظر نگارنده قطعات او بسی برجسته تر از قصاید اوست؛ زیرا جانب معنی و محتویات اجتماعی در آنها راجع است . " استاد بدیع الزّمان فروزانفر در کتاب سخن و سخن وران (ص 338 و 339) در باره خلق و خو و منش شاعر گوید :  " برای این شاعر در نظر اول نمی توان یک حدّ اخلاقی تعیین کرد زیرا مختلف سخن می راند : یک روز قانع است و قناعت را کیمیا و منّت خلق را کاهش جان می داند؛ یک جا به تقاضا مایل است و کمترین چیز را از ممدوحان خود با تمام الحاح مطالبه می کند، گاهی به فلسفه متوجه و از شعر گریزان است، خواستار حسن اخلاق و نکوهنده بد عهدی و بیوفائی است، لیکن یکباره بر میخوریم شخصی را که مکرر مدح کرده و او را فوق تمام موجودات شمرده است.  بواسطه تاخیر صله هجای دلخراش و جانکاه می کند و بد زبانی را به جایی می رساند که نزدیکترین اشخاص به او از حیث قرابت و تماس زندگانی از شرّ زبانش مصون نمی مانند ولی اگر تمام این عقاید مختلف را روی هم ریخته به نظر دقت و بی طرفی محاکمه کنیم شاید این نکته را تصدیق نماییم که انوری از معلومات بیکران خود سودی ندیده و اشخاص نالایق را به واسطه هزّالی و یاوه سرایی و تملّق در بهترین وضع و خوش ترین زندگانی ملاحظه کرده ناچار از معاصران و معلومات خود متنفر گردیده و بدبین شده است و از این طرف برای تنظیم معیشت خود با کمال کراهت به شاعری پرداخته و راه زشت هجا و تقاضا را پیش گرفته است .انوری عشرت پسند و به انتظام امور معیشت از هر طریق که میسّر باشد معتقد و بلذّات مادی علاقمند و از کیفیّات روحانی برکنار است :  دلش می خواهد که چشم به معشوق و گوش به آواز دلنواز جنگ و رود داده سر از باده ناب گرم کند؛ او چه می داند لذت روحانی چیست؟ اتصال به عالم جان و وصول به جهان عقل و ایمان کدام است؛ اگر چنین اظهاری میکند به کلفت و تقلید است نه به وجدان و اعتقاد". آقای دکتر علی اصغر حلبی هرچند انوری را  از تند گوترین و زشت گوترین گویندگان زبان پارسی می داند و اعتقاد دارد که تنها سوزنی را می توان زشت زبان تر و گاهی یاوه گوتر از او دانست ولی همو اذعان دارد که  کار طنّازان چون انوری و  بویژه عبید زاکانی با سوزنی فرق دارد. و می گوید : " انوری صورتگری ماهر است که بر پرده دیوان خود همه صورتهای زشت و کریه و نادیدنی روزگار خود را تصویر کرده است؛ گاهی نیز صورتهای زیبا نگاشته است ولی اگر این صورتهای زیبا کم و انگشت شمارند سبب آن اینست که مدل این صورتها براستی کم بوده اند. انوری در دیوان خود از یاوه گفتن در باره آسمان و ستارگان و "آسمانداران" یعنی فقیهان و متکلّمان و قاضیان و صوفیان و "زمین داران" یعنی امیران و حاکمان و طبقات مختلف پزشکان و ترکان و غزنویان و بخیلان و ممدوحان و شراب داران خشک ناخن و مردم آزاران و پیرمردان و جوانان و ندیمان و کلاّشان و دورویان و پررویان و قصابان و شاعران و طبقات گوناگون دیگر نهراسیده، و به تعبیر خود با دشنه هجا، همه را زخم زده است، این کار البته برای کسانی که پشت بدیوار امن داده بودند و زرشان در کمر بوده و دلبرشان دربر، و دنباله روی اخلاق ویژه طبقه خود بودند برتافتنی نبود. آنها با پنبه سر می بریدند زیرا با عنوان اخلاق و دین و حمایت برخی از فقیهان و اصولیان دین فروش هر اعتراضی را فرو می کوفتند و شورندگان را بددین و رافضی می نامیدند، اما خود در نهان کارهایی می کردند که حتی نقل آنها شرم دارد . انوری یا هر شخص با انصاف دیگر از دیدن این صحنه ها شرر در جانش می افتاد و آتش می گرفت، و چون شاعر بود و افزاری جز سخن نداشت و آن هم سخنی که مناسب بیان این صحنه های دلخراش باشد، تیغ زبان می گشود و گفتنی ها را می گفت : صدای او و همانندان او صدای مردمی محکوم بود که در زیر فشار فساد و تبه کاری مهتران و زورگویی پادشاهان و ... دچار خفقان شده بودند .   شما خود را جای آدم هایی بگذارید که ستمگران ریاکار بر شما حکومت کنند و هرگونه وسیله دفاع را از دست شما بگیرند واعظان و دینداران زا بخرند، نویسندگان و شاعران را به مداحی و ستایشگری خود وا دارند، قاضیان و داوران را به دادن احکام دروغ وا دارند، ساده بازی و روسپیگری را در دربار خود رواج دهند و برای این کارها جواز دینمداران بیابند، شما چکار می توانید بکنید؟ یا وعظ می کنید و آنها را از خدا ترس می دهید، یا اگر اینکار را نکنید و موثر ندانید به مسخره کردن و خنده زهر آگین به آنان نیش زبان می زنید تاریخ نشان داده است که گفتن وعظ و دعوت ستمکاران به راه آدمی زادگان و خردمندان و فرهیختگان چندان نتیجه نداده است؛ اما باز بسیاری از اوقات همین ستمگران از ترس فحش و هجای شاعران و پرخاشجویان، دست از روش نامردمی خود برداشته اند . انوری گاهی نیز بخود می آید و از دشنام گویی و ژاژخایی هراسان می شود و خود و مردم را به صلاح دین و دنیا و پاکی می خواند؛ اما دیری نمیکشد که باز به اجتماع بر می گردد و فساد و لجام گسیختگی مهتران و بزرگان و به پیروی آنها مردم را می بیند دامنش از دست می رود و دشنام دیگری می گوید و ژاژ دیگری می خاید.   این قطعه را بخوانید تا دریابید که شاعر تا چه اندازه از نامردمی و تباهی مردم روزگار خویش بویژه بزرگان بتنگ آمده بود :   ربع مسکون آدمی را بود    دیو و دد گرفت  کس نمی داند که در آفاق انسانی کجاست دور دور خشکسال دین و   قحط دانشست  چند گویی فتح بابی کو و  بارانی   کجاست من ترا بنمایم اندر حال صد بوجهل جهل  گر مسلمانی توتعیین کن  که سلمانی کجاست آسمان بیخ کمال از خاک عالم برکشید   تو زنخ می زن که در من  گنج پنهانی کجاست خاک را طوفان اگر غسلی دهد وقت آمدست  ای دریغا داعی چون نوح طوفانی کجاست (دیوان انوری، ج. 2 ، استاد مدرس – ص 525 و 526 ) آقای دکتر علی اصغر حلبی در ادامه بحث خود می گوید : انوری شاعریست آزاد اندیش، نسبت به هیچیک از مذاهب تعصب ندارد و می توان گفت رند سده ششم هجری است همچنانکه حافظ رند بزرگ سده هشتم.  وی با فقیهان و دین مداران و شریعت پناهان ریاکار چندان میانه یی ندارد، تا بدانجا که گاهی فقیه خردمندی چون ابوحنیفه را به باد انتقاد می گیرد و از رخصت های او با گشادی شرمگاه هجو شده خود یکجا یاد می کند. و برخلاف سنائی و خاقانی همه جا جانب اهل فلسفه و معقول را می گیرد. در باره حاجیانی که از پول دزدی و مال یتیمان و قلاشی به حج می روند سخنان تند می گوید اما از همه مهمتر انتقادی است که از قاضیان و دادگستران زمانه می کند و سخنان او خواننده را به یاد انتقادهای بی امان عبید زاکانی می اندازد. در ادامه نگاهی به چند شعر انوری در باره قاضیان و ... می اندازیم:                                                           ۸۷۸۷۸۷ قاضی   تو اگر   پند برادر   بپذیری                         گیری زطلب کردن این گنگ کرانه کان کس که چو تو کودک نوخاسته باشد               تنها نبرد گندۀ با ریش     به خانه زیرا که چو در خانه     ببیند شما را                        ...ینده ندانند کدامست   زمیانه                                                (دیوان انوری، تصحیح استاد نفیسی –ص – 456)                                                         878787                                         چو قاضی حسن در امور قضا                               نیابد به از دخترش راضیه فیالیته  کان          فی عزلة                                 و یا لیتها     کانت القاضیه                                              (دیوان انوری، تصحیح استاد نفیسی –ص – 458)                                                      7878787  و چون قاضی هری مرض مبتلا بمرض جرب شده و حکیم بعیادت او رفته و او از خانه بیرون نیامده، این قطعه را در هجو او سروده است قاضی از من نصیحتی بشنو                             نه مطوّل به از طویله درّ بارها گفتمت خر از کفه دور                             خر بغائی مکن تو گرد آخر پند احرار دامنت نگرفت                                   ای بتصحیف تا قیامت حر کیک در  یاچه من افکندی                               وینکت سنگ اوفتاده بسر هین که شاخ هجا ببار آمد                               بیش از این بیخ نام و ننگ مبر خشک ریشی  گری کری نکند                        هان و هان چار دست و پای شتر    این زمان بیش از این نمی گویم                       ایهاالشیخ   بالسّلامه   مر پس از این خون تو به گردن تو                           گر بدان آریم که گویم پر                                                   (دیوان انوری، ج. 2 ، استاد مدرس – ص 652 )                                                   7878787 و در هجو قاضی صالح نامی  گوید : آنکه سایه اش کس ندید از غایت ستر و صلاح                                                 باصلاح صالحی شد آفتاب از واضحی گر چه رای هوشیارت ناصح احوال تست                                                  یک نصیحت گوش دار ازبنده قاضی ناصحی هرکه بردرگاه و اندر مجلس تست از خدم                                                  در صلاح کار تست الّا صلاح صلاحی                                            (دیوان انوری، ج. 2 ، استاد مدرس – ص 733 و 734 )                                                   7878787 حکایتیست، بفضل استماع فرمایند بشرط آنکه نگیرند از این سخن آزار بروزگار ملکشه   عرابیی    خج کول مگر ببارگهش رفت از قضا  گه بار سوال کرد که امسال عزم حج دارم                       مرا اگر بدهد     پادشاه صد دینار چو حلقه در کعبه بگیرم از سر صدق                     برای دولت و عمرش دعا کنم بسیار چو پادشه بشنید این سخن به خازن گفت          که آنچه خواست عرابی برو دو چندان آر برفت خازن و آورد و    پیش شه بنهاد               به لطف گفت شه او را که سیّد این بردار سپاس دار و بدان کاین دویست دینارست             صدست زاد ترا و     کرای و پای افزار         صد دگر بخموشانه میدهم رشوت                     نه بهر من، ز برای خدای را،    زنهار که چون به کعبه رسی هیچ یاد من نکنی            که از وکیل دربد(دریده) تباه گردد کا ر                               (دیوان انوری، ج. 2 ، استاد مدرس – ص 648 و 649 )                                                   7878787 و همو در مذمّت زنان و استقبال از طلاق آنان گوید : مار نون نکاح       چون بزدت                           ای بحرّی و رادمری طاق هان و هان تا زکس طلب نکنی                     هیچ تریاق به ز  طای طلاق                                                     (دیوان انوری، ج. 2 ، استاد مدرس – ص 666)                                                  7878787 در مذمت شاعری به سن وسال این نگارنده گوید : شعر دور از تو حیض مردانست                  بعد پنجاه اگر نبندد به مرد عاقل          بناخن هذیان                   جگر خویش اگر نرندد به بر سپیدی که جای گریه بود                    آن ندانم چه گر نخندد به                                                           (دیوان انوری، ج. 2 ، استاد مدرس – ص 713)                            (((((((((((((((((((((())))))))))))))))))))))))  یادآوری : بدنه مقدمه بالا و  نقل ها از کتاب ارزشمند و خواندنی : "تاریخ طنز و شوخ طبعی در ایران و جهان اسلامی تا روزگار عبید زاکانی، نوشته آقای دکتر علی اصغر حلبی، انتشارات بهبانی، چاپ اول 1377 ، تهران ص  462 الی 485 است. لیکن شعرها حسب مورد از دیوان انوری، در 2 مجلّد، به تصحیح و  اهتمام استاد محمد تقی مدرس، بنگاه ترجمه و نشر کتاب چاپ اول 1340 و دوم 1347 تهران، تطبیق یا گزینش شده است.  تصویر دوم  برگرفته از سایت : تاجیکم نوشته شده توسط محمد مهدی حسنی در یکشنبه ۱۷ آذر ۱۳۸۷ ساعت ۱۰:۰ ب.ظ | لینک ثابت | منوی اصلی صفحه نخست آرشيو وبلاگ پروفایل مدیر وبلاگعناوین مطالب وبلاگ سخن نخست و حرف های بعدی حقوق مدنی و تجارت حقوق اراضی و املاک آئین دادرسی حقوق ثبت حقوق - تاریخ و کلیات پرسش و پاسخ حقوقی حقوق بین الملل حقوق جزا و کیفری قلمی خودم(مخیّل) مقالات و تحقیقات ادبی دادگستری در متون ادب فارسی حقوق تطبیقی شعر دوستان تقی خاوری (راوی) اشعار و نثر های گزیده یادها و مناسبت ها بانگ قوانین و مقررات داستان کوتاه مسایل روز - سیاسی مسایل روز - قضا، وکالت، قانون مسایل روز - دولتیان و ادبیات زنان آزموده های حقوقی هنر معرفی کتاب و نشریات کشکول اینترنتی لطایف القضاء تصویر طنز (کاریکاتور) درباره ی ما این وب دارای مباحث و مقالات فنی حقوقی است. لیکن با توجه به علاقه شخصی، گریزی به موضوعات "ادبی" و "اجتماعی" خواهم زد. چرا و چگونه؟ می توانید اولین یاداشت و نوشته ام در وبلاگ : "سخن نخست" را بخوانید. مائیم و نوای بینواییبسم اله اگر حریف مایی *****************دیگر دامنه های وبلاگ :http://hassani.irhttp://hasani.info* * * * * * * * * * *« کليه حقوق مادي و معنوي اين وبلاگ، متعلق به اینجانب محمد مهدی حسنی، وکیل پایه یک دادگستری، به نشانی مشهد، کوهسنگی 31 ، انتهای اسلامی 2، سمت چپ، پلاک 25 تلفن : 8464850 511 98 + و 8464851 511 98 + مي باشد. * * * * * * * * * * *امیل : hasani_law@yahoo.com* * * * * * * * * * *نقل مطالب و استفاده از تصاوير و منابع این وبلاگ تنها با ذکر منبع (نام نویسنده و وبلاگ)، و دادن لینک مجاز است. » پیوند ها - دوستان (انوج)بربرود سپهر عدالت ...یه حرفایی همیشه هست صبر زرد و جیغ بنفش وکالت و مشاوره حقوقی، وکیل دادگستری مُشتي شعر براي اين روزها.. کلوپ فارسی سایت حقوقی برهان قاضی دادگستر فقه پلی است برای حقوق ایران داوری وبلاگ حقوقی هنری برگ سبز موسسه حقوقی هامون وبلاگ شخصی مهندس گنعلیخان وکیل باشی سایت حقوقی راه مقصود جامعه سردفتران و دفتریاران استان یزد اسفار - سید علی طباطبایی یزدی محمد افضلی ابراهیمی خطاط حقوق امریکا و انگلستان و فرانسه حقوق روز آرشیو فروردین ۱۳۹۶ بهمن ۱۳۹۳ دی ۱۳۹۳ آذر ۱۳۹۳ بهمن ۱۳۹۲ دی ۱۳۹۲ آذر ۱۳۹۲ خرداد ۱۳۹۲ اردیبهشت ۱۳۹۲ دی ۱۳۹۱ آذر ۱۳۹۱ تیر ۱۳۹۱ خرداد ۱۳۹۱ اردیبهشت ۱۳۹۱ اسفند ۱۳۹۰ بهمن ۱۳۹۰ دی ۱۳۹۰ آذر ۱۳۹۰ شهریور ۱۳۹۰ مرداد ۱۳۹۰ تیر ۱۳۹۰ خرداد ۱۳۹۰ اردیبهشت ۱۳۹۰ فروردین ۱۳۹۰ اسفند ۱۳۸۹ بهمن ۱۳۸۹ دی ۱۳۸۹ آذر ۱۳۸۹ آبان ۱۳۸۹ مهر ۱۳۸۹ شهریور ۱۳۸۹ مرداد ۱۳۸۹ تیر ۱۳۸۹ خرداد ۱۳۸۹ اردیبهشت ۱۳۸۹ فروردین ۱۳۸۹ آرشيو سایر پیوند ها آمار لحظه به لحظه جهان دستور (پایگاه قوانین و مقررات کشور) گنجور Linkograph لینکوگراف ترمينولوژي قوانين و مقرارات بانك قوانين كشور ( دادگستري استان تهران ) بانک مقالات حقوقی معاونت آموزش دادگستری استان تهران سيستم قوانين کشور صندوق حمايت وکلاء و کارگشايان دادگستري كانون سردفتران و دفترياران پایگاه اطلاع رسانی دولت مجلس شوراي اسلامي سازمان ثبت اسناد و املاك کشور سازمان ثبت احوال کشور سازمان بازرسي كل كشور روزنامه رسمى ج. ا. ا. دفتر امور بین الملل قوه قضاییه دانشکده حقوق دانشگاه شهيد بهشتي ماهنامه حقوقي دادرسی دادگستري استان اصفهان راهنمای موضوعی نشريات حقوقی ايران شبکه خبری قسط ندای صادق نیروی انتظامی ج. ا. ا. (ناجا) ترمینولوژی حقوق خبرگزاری دانشجویان ایران قالب وبلاگجستجوگر قالب وبلاگ آخرین پست ها برخی از نوشته های پیشین تارنمای چه بگویم بیانیه انتخاباتی - اهداف، دیدگاه‌ها و برنامه‌های محمد مهدی حسنیبیوگرافی محمد مهدی حسنی کاندیدای مستقل نهمین دوره هیات مدیره کانون وکلای دادگستری خراسان: انتخابات نهمین دوره هیات مدیره کانون وکلای دادگستری خراسانبررسی فقهی حقوقی ماهیت حق زوجه بر مهریه و قابلیت اسقاط آنزمان نصيحت‌گويي مستقيم گذشته استتوصیه­ هایی حرفه ­ای و اخلاقی از استادِ کاتوزیان آزموده‌های حقوقی 15- بررسی دادنامه‌هایی درباره شرط اخذ رضایت شرکا برای صدور سند مالکیت مفروز موضوع ا عتراف و تجدیدنظر از احکام در حقوق کیفری انگلستانآخرین سفر دکتر کاتوزیان: بهار 1393؛ مشهدبازخوانی نخستین دادرسی قانونی (عرفی) در کشور ما؛محاکمه عاملان فروش دختران قوچانی و به اسارت رفتن زنابرگزاری مراسم بزرگداشت درگذشت زنده یاد دکتر کاتوزیان در مشهدمهم‌ترین قوانین و رویه‌ها 4 – از ابتدای اسفند 1392 تا آخر مرداد سال 1393 مهم‌ترین قوانین و رویه‌ها 3 – از ابتدای اسفند 1392 تا آخر مرداد سال 1393دربارۀ کمیتۀ سازماندهی زنان آسیب دیدۀ اجتماعی آثار و اندیشه سزار بکاریاحمایت از حقوق مصرف کننده در ادبیات حقوقی ایرانجایگاه تحصیل مال نامشروع در جرائم علیه مالکیت و اموالبیماری های روانی و ازدواج معرفی و نقد فیلم : کشتن مرغ مقلدمصلحت در نکاح اطفال و ضمانت اجرای آنمعرفی کتاب « بررسی یک پرونده قتل»دادگاه کیفری بین‌المللی و مقابله با بی کیفریاقرار در آینه امثال فارسیحق تقدّم در پذیره نویسی سهام جدید شرکتهای سهامی بررسی نظام قضایی لبنانبررسی مفهوم و مصادیق قراردادهای مستمرامنیت حقوقی یا عدالت و انصاف (آزموده‌های حقوقی 9)راه اندازی وبسایت کانون وکلای دادگستری خراسانمفهوم و قلمرو نقض حقوق مالکیت صنعتی (مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و انگلستان) RSS POWERED BY BLOGFA.COM Web Toolbar by Wibiya وبلاگ-ساعت فلش در چه بگویم؟ در همه ی اينترنت وبلاگ-کد جستجوی گوگل آمار View Untitled in a larger map کلیه ی حقوق مادی و معنوی وبلاگ dad-hassani محفوظ می باشد. طراحی شده توسط یاس تم